Vorige zomer vonden er in Praag, de hoofdstad van Tsjechië, grote protesten plaats tegen de eerste minister Andrej Babiš. Ook in november op de vooravond van de 30ste verjaardag van de Fluwelen Revolutie kwamen een kwart miljoen Tsjechen op straat om het ontslag van de premier te eisen. Het was sinds die revolutie geleden dat er nog zo veel mensen op straat kwamen in Praag. De Fluwelen Revolutie die in 1989 plaatsvond, betekende het einde van het communisme in het toenmalige Tsjecho-Slowakije.
Op 1 januari 1993 splitste het land en werd de Tsjechische Republiek in het leven geroepen. Sinds 2013 wordt het land geleid door president Miloš Zeman, de derde president in dertig jaar. Vier jaar later verscheen Andrej Babiš op het toneel als premier. Hij is de partijvoorzitter van ‘ANO’ (actie van ontevreden burgers) wat ‘JA’ betekent en zorgde tijdens zijn loopbaan voor heel wat opschudding bij de bevolking en bij andere politici.
De betogingen tegen de president en de premier werden vooral gevoerd door jongeren. In België werd er regelmatig gerapporteerd over de betogingen, maar er werd soms voorbijgegaan aan de achterliggende redenen van de 250 000 actievoerders. De frustraties liggen heel diep en gaan tot ver in het Tsjechische verleden. Het land heeft een erg bewogen politieke geschiedenis achter de rug, die zijn sporen achterlaat.
Burger Havel
De Tsjechische Republiek heeft een parlementair stelsel. De president is het staatshoofd, maar dat is eerder een ceremoniële functie. Hij kan bijvoorbeeld een aangenomen wetsvoorstel terug sturen naar het parlement en kan ook na een hernieuwde aanname weigeren zijn handtekening onder een wet te zetten. Elke vijf jaar wordt er een president verkozen. Tot nu toe heeft Tsjechië drie presidenten gehad. De eerste was Václav Havel, die een belangrijke rol speelde voor het Burgerforum, een politieke beweging die het communistische bewind omver wou werpen tijdens de Fluwelen Revolutie. Hij werd in 1989 als president van het toenmalige Tsjechië-Slowakije gekozen.
Het land splitste in 1993 als gevolg van de harde hervormingsplannen van minister-president Václav Klaus, die botsten met de tragere veranderingen die de Slovaakse meerderheidspartijen wilden doorvoeren. Václav Havel was het niet eens met de splitsing en nam ontslag uit protest. Ondanks het uiteenvallen van zijn land stelde Václav Havel zich in 1993 toch kandidaat voor het presidentschap van het onafhankelijk geworden Tsjechië. In 1998 werd hij herkozen voor een tweede termijn van vijf jaar. Toen hij in 2011 overleed in zijn slaap, hadden verschillende Europese premiers lovende woorden voor hem. Zo zei de Nederlandse premier Mark Rutte dat de wereld Havel zal herinneren als een groot man, die grote risico’s nam om de situatie in zijn land te verbeteren. De toenmalige voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Borroso noemde hem een ware Europeaan en een kampioen van de vrijheid en democratie. ‘Bovendien ging zijn engagement tegen het communisme verder dan woorden. De Tsjechen waren niet vergeten dat hij er vijf jaar voor in de gevangenis had gezeten.’ voegt Mark Eyskens toe.
In 2008 bracht zijn goede vriend Pavel Koutecký een drie uur durende documentaire uit over de dertien jaar dat Havel president was. De titel van de film ‘Občan Havel’ of ‘Citizen Havel’, verwijst naar de filmklassieker ‘Citizen Kane’ van Orson Welles. De documentaire schetst een portret van de president, maar ook van de vele tegenslagen en corruptiezaken in de jonge republiek.
De Tsjechische Margaret Thatcher
Zijn opvolger Václav Klaus en tevens ook zijn politieke tegenpool stelde zich op als een fervente aanhanger van de vrijemarkteconomie. Hij werd ook wel de ‘Margaret Thatcher’ van Tsjechië genoemd. In 1990 was hij voorzitter van het Burgerforum, maar ruilde die functie al snel in voor het voorzitterschap van zijn eigen partij, die dat jaar opgericht werd. De Conservatieve Democratische Burgerpartij (ODS) was een conservatieve, liberale partij en zorgde ervoor dat Tsjechië toetrad tot de EU. Later kwam de partij daar op terug en stelde ze zich sceptisch op tegenover de Europese samenwerking. Václav Klaus werd in 1992 premier, maar moest in januari 1998 aftreden omdat hij achtervolgd werd door financiële schandalen. Toch hield dat hem niet tegen om in 2003 tot president verkozen te worden.
In 2013 kondigde Klaus op het einde van zijn nieuwjaarstoespraak een massa-amnestie aan ter ere van de twintigste verjaardag van de onafhankelijkheid van Tsjechië. Die toespraak was zijn laatste toespraak als president van Tsjechië omdat zijn mandaat ten einde liep. De amnestie zou uit twee delen bestaan en in totaal zouden 7000 gedetineerden hun straf ontlopen. Het eerste deel sprak alle gevangenen vrij die voor minder dan een jaar waren veroordeeld. Ook alle gevangen ouder dan 75-jaar die voor minder dan tien jaar veroordeeld zijn, mochten de gevangenis verlaten. Vooral over het tweede deel van de amnestie ontstond veel commotie. Daarin werden alle zaken die langer dan acht jaar liepen, afgeschaft. Als gevolg werden veel gevallen van ernstige economische criminaliteit en corruptie niet verder onderzocht. Hij zou op die manier veel vrienden, die vastzaten voor corruptie, vrijgesproken hebben. In maart datzelfde jaar diende de Tsjechische Senaat een klacht in tegen Klaus wegens hoogverraad. De procedure werd stopgezet omdat Klaus niet langer president was van de Republiek. Normaal gezien wordt dergelijke procedure ingezet om de president af te zetten, maar dat was in dit geval dus niet meer nodig.
Dronken Zeman
In 2013 trad Klaus dus af en nam de populistische Miloš Zeman de fakkel over. Hij werd winnaar van de presidentsverkiezingen met 54,5% procent van de stemmen. Het was de eerste keer dat een president rechtstreeks door het volk verkozen werd. In 2018 volgde hij zichzelf op als president na een nipte overwinning van de wetenschapper Jiří Drahoš. Hoewel de president dus door de bevolking zelf werd verkozen, zijn veel studenten tegen hem gekant. Tomáš Dutka, een 22-jarige student architectuur legt uit: ‘Hij is altijd dronken en valt overal. In kleine dorpen stemmen ze waarschijnlijk op hem, omdat hij er als een typische Tsjech uitziet: dik en dronken. Maar hij is een echte schande voor ons land.’ Jan Babej, een 23-jarige student aan de universiteit in Brno nuanceert dat enigszins. ‘Hij was de beste optie. Een lange tijd twijfelde ik over op wie ik ging stemmen, maar Zeman kwam beter uit het debat op televisie en hij heeft veel goede economische ideeën.’
Zeman deed in het verleden opmerkelijke uitspraken over het Europese migratiebeleid. Volgens hem kunnen moslims niet integreren in Europa. Hij keerde zich net zoals enkele andere Europese leiders tegen de Europese quota voor de opvang van vluchtelingen. Zeman probeert een sterke relatie tussen China en Tsjechië te krijgen. Zo ging hij in 2019 voor de vijfde keer op bezoek de president Xi Jinping. ‘Zeman zei dat hij wil bijleren van het ‘sociaal kapitalisme’ in China. Maar daar willen we niets mee te maken hebben, het is het tegengestelde van democratie.’ Ook met Rusland wil Zeman een nauwere band. Hij wil een einde aan de sancties van de Europese Unie tegen Rusland, die aangekondigd waren na de annexatie van de Krim. Eerder zei de Tsjechische president dat Putin te vaak slecht wordt behandeld door Europa en dat de Russische leider meer vertrouwen verdient. Bovendien heeft Zeman als een van de weinig Europese politici vertrouwen in Trump.
De Tsjechische Trump
En ook met de ‘Tsjechische Trump’, Andrej Babiš is hij dikke vrienden. In 2014 werd hij als minister van financiën benoemd door president Zeman. De pers noemde de minister schertsend ‘Babisconi’, omdat hij net als de Italiaanse oud-premier Silvio Berlusconi een zakenmagnaat is die de politiek is ingegaan. Als minister van Financiën had hij de leiding over de belastingdienst en andere instanties die zijn eigen bedrijven moesten controleren. Hij pleitte nochtans in zijn campagne met zijn partij ANO voor minder corruptie in het land. In 2017 ruilde hij zowel zijn functie als zijn bijnaam in. Hij werd benoemd tot premier en kreeg de bijnaam ‘de Tsjechische Trump’. ‘Ik weet niet of ‘de Tsjechische Trump’ de juiste naam is voor onze eerste minister. Het is inderdaad waar dat hij het land wil regeren zoals een bedrijf, maar Trump steelt geen subsidies van de Europese Unie, dat doet onze premier wel.’ verklaart de 22-jarige student Honza Pekař over de bijnaam.
Zijn partij ANO kenmerkt zich door haar populistische trekken. ‘Met maatregelen zoals minder belasting op bier, halen ze enorm veel stemmen. Dat vooral bij de minder hooggeschoolde en armere bevolkingsgroepen.’ vertelt Štepan Pekař. ‘De mensen denken niet ver genoeg na. Ze denken dat goedkoper bier een goede zaak is. Maar wat ze niet beseffen is dat het geld ergens anders gehaald moet worden. Dan belasten ze sectoren zoals bijvoorbeeld het onderwijs.’ Op dit moment gaat het goed met de Tsjechische economie, maar dat komt niet door hem. Het gaat overal in Europa goed met de economie. Wat hij doet is een enorme schuldenberg opbouwen door maatregelen zoals goedkoper bier. Binnen tien jaar zal de volgende generatie daar de gevolgen van moeten dragen.’ En ook Štepan vergelijkt de premier met Trump. ‘Toen Babiš campagne voerde om verkozen te worden zei hij dat hij het land zou regeren zoals hij zijn zaak runt. Dat sprak de mensen op het eerste gezicht aan. Maar burgers zijn geen werknemers van de staat en de premier zou jouw baas niet moeten zijn.’
Andrej Babiš is niet enkel in de politiek een belangrijk man. Hij is een van de rijkste personen in Tsjechië en heeft een van de grootste Tsjechische bedrijven in handen. Zijn fortuin is volgens het Amerikaanse zakentijdschrift Forbes zo’n 3,4 miljard dollar waard. Een enorm verschil met de gewone bevolking, die het met heel wat minder moet doen[1]. Hij vergaarde zijn fortuin onder andere met zijn bedrijf Agrofert, een chemo-agrarische gigant. Een echte zakenman dus.
Corruptie waar de klok slaat
Het fortuin van Babiš zou nochtans niet helemaal op een eerlijke manier verdiend zijn. Hij lag al twee keer onder vuur voor frauduleuze zaken. De eerste keer als minister van Financiën. Hij kreeg die functie in 2014 en zou volgens critici heel wat wetten erdoor hebben geduwd die vooral zijn eigen bedrijf ten goede kwamen. Dat belangenconflict wordt streng veroordeeld door Mikuláš Schlosser, een 17-jarige student economie, ‘Je kan niet premier zijn en tegelijkertijd de rijkste persoon van het land. Dat is gewoon niet juist. Het enige waar hij om geeft is zichzelf, niet zijn land.’
Door een intern conflict tussen de toenmalige premier Bohuslav Sobotka en de minister van financiën Babiš, besloot Sobotka in 2017 zijn ontslag in te dienen en zo de regering te doen vallen. Met de opheffing van het kabinet wou premier Sobotka een uitweg vinden uit de politieke crisis zoals hij zelf verklaarde tijdens een persconferentie. Bovendien lekte een anonieme twitteraar opnames van gesprekken tussen Babiš en een van zijn journalisten[2], die zouden gaan over de voorverkiezingscampagne in 2017. Ze zouden vulgaire taal gebruikt hebben over zijn politieke tegenstanders en bovendien plannen gesmeed hebben om die tegenstanders en coalitiepartners in een slecht daglicht te stellen, om zo zijn eigen kansen te vergroten. In datzelfde jaar won de Tsjechische miljardair met glans de verkiezingen en kwam zijn partij ANO, met 30% van de stemmen, als grote winnaar uit de bus. Hij werd in december door president Zeman als premier aangesteld en een week later vormde hij een minderheidsregering. Door een motie van wantrouwen in de kamer van afgevaardigden, moest hij opnieuw een regering vormen. Die was voor het eerst afhankelijk van de steun van de communistische partij sinds de val van het communisme in 1989. Zijn tweede kabinet werd goedgekeurd door de Kamer van Afgevaardigden op 12 juli 2018.
De premier werd zowel door de Tsjechische politie als door het Europees bureau voor fraudebestrijding, OLAF, onderzocht. Hij zou 1,8 miljoen aan subsidies gekregen hebben van Europa voor een luxehotel en een boerderij met de naam ‘het Ooievaarsnest’. Hij maakte gebruik van een subsidie die bedoeld is om kleine en middelgrote ondernemingen te steunen. Omdat zijn enorme bedrijf Agrofert niet in aanmerking kwam om die subsidies te ontvangen, haalde hij kleinere bedrijven uit het grote bedrijf en droeg die formeel over aan onbekende eigenaren. Later bleek dat het ging om zijn eigen kinderen en een ander familielid. Na enkele jaren kwamen de kleine bedrijven terug onder Agrofert te staan.
Ontvoerde Babiš zijn eigen zoon?
Zijn eigen zoon kwam ermee naar buiten dat zijn vader hem had opgedragen onder te duiken op het schiereiland de Krim. De politie zou hem daar niet kunnen ondervragen in verband met het fraudeonderzoek. Op het moment dat men Babiš junior aan de tand wilde voelen, lag er dus een doktersattest klaar, dat geschreven werd door een ex-werkneemster van Agrofert, met de boodschap dat hij niet verhoord kon worden. Een chauffeur van Agrofert, bovendien de man van de dokter, zou in opdracht van de premier Babiš junior onder druk gezet hebben. Hij moest kiezen tussen een ‘lange vakantie’ of een verblijf in een psychiatrische instelling. Babiš junior koos voor een het eerste, maar werd tegen zijn wil lange tijd vastgehouden op de Krim. Twee jaar lang wist niemand waar hij verbleef, tot hij plots opdook op nationale televisie. Babiš senior ontkende alle beschuldigingen en verklaarde dat zijn zoon geestelijk ziek is. ‘Niemand heeft mijn zoon gedwongen, hij heeft vrijwillig het land verlaten.’ De Standaard beschreef het voorval met het ‘understatement’ ‘schimmige affaire’.
Uiteindelijk raadde OLAF de Tsjechische politie aan om een strafrechtelijk onderzoek op te starten. Een paar weken geleden rondde de politie het onderzoek af. Ze besloten dat Babiš en zes andere mensen, waaronder zijn vrouw, vervolgd moeten worden. Het is aan de openbare aanklager om Babiš officieel aan te klagen. Dat is nog altijd niet gebeurd, omdat Babiš de instellingen van de staat beïnvloedt om zichzelf te beschermen. Op 30 april ontsloeg hij de minister van Justitie en verving hem door Marie Benešová, zelf ex-openbaar aanklager en een vertrouwelinge van president Zeman, met wie Babiš ook goede relaties heeft. Op die manier zou Babiš zijn controle kunnen verstevigen over het Openbaar Ministerie. Het onderzoek door de politie werd afgesloten met de conclusie dat er geen sprake was van een misdrijf.
De druppel(s)
Dat was de druppel voor de Tsjechen en er kwamen honderdduizenden mensen op straat om het ontslag van de premier te eisen. In december heropende de Tsjechische politie het onderzoek naar Andrej Babiš. De premier blijft ontkennen dat hij iets onwettigs gedaan zou hebben. Hij is ook opgelucht, want de zaak tegen zijn familieleden, die aanvankelijk ook vervolgd werden, is wel definitief gesloten. Maar er zijn meer redenen waarom de Tsjechische premier een omstreden figuur is.
Geen echte Tsjech
Babiš is geen Tsjech maar is oorspronkelijk van Slovakije. De 64-jarige ondernemer werd geboren in het Slovaakse Bratislava en kwam pas na de Fluwelen Revolutie in Praag wonen. Hij wordt als een Slovaak beschouwd omdat hij de taal bijvoorbeeld niet helemaal onder de knie heeft. Maar dat is slechts een kleinigheid vergeleken met de andere zaken waarvan de president verdacht wordt. In 1980 was de premier lid van de toenmalige communistische partij.
Geheim agent
Daarnaast zou hij een agent geweest zijn bij de Tsjechoslowaakse veiligheidsdiendst StB in de jaren ’80 van de vorige eeuw. Dat was een geheime politiemacht die gebruikt werd door de Communistische Partij van Tsjechoslowakije om het volk te onderdrukken. Ze bespioneerden, intimideerden en liquideerden politieke tegenstanders. Verder schrokken ze niet terug van martelingen, chantage en ontvoeringen. Babiš heeft nooit bekend dat hij een agent van de StB was, wel zei hij spijt te hebben van zijn lidmaatschap bij de communistische partij. ‘Het is ongelooflijk waar de premier mee weg kan komen. Voor mij moet de eerste minister misdaadvrij zijn. Het is ook één van de redenen waarom er in de zomer zoveel mensen op straat kwamen.’ verduidelijkt Tomaš Dutka.
Mediamagnaat
In de eerste plaats was Agrofert een landbouw- en chemiebedrijf. Maar ze handelen ook in voedsel, technologie, brandstoffen, transport en media. Kort nadat hij ANO oprichtte begon Babiš mediabedrijven over te nemen. In 2013 kocht hij de mediagroep MAFRA, die veel belangrijke media in Tsjechië bezitten. MF DNES, de tweede grootste krant en Lidové noviny, de oudste krant zijn nu in de handen van de eerste minister. Hij kocht ook de Tsjechische metro over, die samen met Lidové noviny gelezen worden door meer dan een miljoen Tsjechen elke dag. Vervolgens nam hij Radio Impuls over, die het grootste publiek in het land heeft. Verder behoort ook een van de meest bezochte nieuwsplatformen iDNES.cz, goed voor zo’n vier miljoen lezers per maand, tot de MAFRA groep. Kortom bezit hij het meest invloedrijke media-imperium, waaronder twee belangrijke dagbladen, het grootste privé-radiostation en vele andere mediaplatformen.
De Standaard schrijft dat in een rapport van 2015 van Buitenlandse Zaken werd vastgesteld dat Babiš’ mediabedrijven ‘regelmatig sympathiek verslag doen van Babiš - en kritiek leveren op zijn tegenstanders.’ Dat rapport werd een jaar nadat Babiš als minister van Financiën werd benoemd vrijgegeven. Buitenlandse Zaken merkte ook op Babiš’ media een onderzoek hadden gestart naar corruptieaantijgingen aan het adres van toenmalig premier Bohuslav Sobotka.
‘Er is een enorme desinformatie in het land. De studentenprotesten kwamen bijvoorbeeld in geen een van de media in de handen van Babiš ter sprake. De aanhangers van de premier, die vaak ook naar zijn media kijken, krijgen helemaal niets te horen of te zien van onvrede die er heerst. Bovendien zullen ze ook nooit iets slechts lezen over de eerste minister.’ Zegt Štepan Pekar. Babiš gebruikte zijn media bijvoorbeeld in zijn verkiezingscampagne. Hij liet het idee van een ‘corrupte democratie’ aanwakkeren en speelde daar met zijn partij op in. ANO stond voor anti-corruptie en de anti-corruptiestrijd was een van de belangrijkste punten van zijn programma. Of de corruptie geminderd is met de Tsjechische miljardair aan de macht, is nog maar de vraag.
Sporen van het communisme
Dat het op politiek vlak niet zo soepel loopt in Tsjechië, is zacht uitgedrukt. Dat is niets nieuws. Tsjechië heeft op politiek vlak een nogal troebele geschiedenis gehad, van ongekende rijkdom en welvaart onder de Habsburgers via twee verwoestende oorlogen en het communisme naar armoede. Het ooit zo welvarende Tsjechië heeft het zwaar te verduren gehad. Dat die periodes sporen hebben achtergelaten, is niet abnormaal. Het is ten slotte nog maar 30 jaar geleden dat het communisme het onderspit moest delven voor de democratie. ‘Er is een ongelooflijke grote achterstand ontstaan door het communisme. We moeten zo’n vijftig jaar inhalen, die we verloren zijn aan het communisme. Het is zeker nog voelbaar.’ zegt Štepan Pekař.
Het communisme is onder andere nog zichtbaar in het straatbeeld. Bijna overal in Tsjechië kan je de typisch communistische architectuur terugvinden. Het zijn vaak gekleurde, voor de rest weinig inspirerende appartementsblokken. De blokken staan meestal aan de stadsrand en worden gebruikt als een soort sociale woningen. Maar de socialistische architectuur is niet het enige overblijfsel van het communisme.
Ook in tradities zijn vaak sporen van het verleden terug te vinden. In Tsjechië viert iedereen kerstmis, ook al zijn de meeste inwoners atheïst. De Tsjechen zijn misschien niet gelovig, maar wel ontzettend bijgelovig. De belangrijkste maaltijd op kerstavond is karper, een overblijfsel van het communisme. Het is een van de goedkoopste en vetste vissen en eigenlijk eet niemand het graag. Maar het is traditie, dus moet iedereen karper met aardappelsla eten. Omdat het vaak heel koud wordt in de winter en de vijvers dus bevriezen, verkopen de eigenaars de vissen. Daarna houden sommige families de karpers even in hun eigen badkuip. Op kerstavond worden de vissen gedood en maakt de gastvrouw er schnitzels van. Iedereen moet bovendien een schub van de vis onder zijn bord leggen, want dat zou geluk brengen. Je moet wel ongelooflijk opletten voor de graten in de vis, want die zijn dik en gevaarlijk. De televisie moet de hele avond opstaan en er worden non-stop van alle traditionele films gespeeld, zoals bijvoorbeeld de Tsjechische assepoester. Over politiek is er met Kerstmis geen sprake.
Anti-migratiebeleid
Een van de belangrijkste punten van premier Babiš is zijn anti-migratie beleid. Veel vreemdelingen zijn er nochtans niet te zien in Tsjechië. Zelfs in de tweede grootste stad, Brno, zijn er niet veel buitenlanders. ‘Ik woon in Denemarken nu en heb veel vrienden met een andere huidskleur. Als zij naar Tsjechië komen, zouden de mensen hen nastaren. Niet omdat ze iets tegen vreemdelingen hebben, maar omdat ze het niet gewoon zijn iemand met een andere huidskleur te zien. Bovendien zijn het ook meestal diegenen die nog nooit met vreemdelingen of migranten in contact zijn gekomen, die het meest racistisch zijn. Vooral ook oudere mensen, zoals mijn grootmoeder, kunnen racistisch uit de hoek komen.’ Vertelt Štepan.
Toch zijn ook veel jongeren geen fan van migratie. ‘In Brno zijn er heel veel romazigeuners. Het probleem is niet hun huidskleur of taal, maar hun gedrag. Ze verzamelen zich in getto’s en bestelen mensen. Honza Pekař geeft een voorbeeld. ‘Op een avond wandelde ik van een vriendin haar appartement naar huis. Onderweg werd ik aangesproken door een zigeuner. Hij vertelde zijn hele levensverhaal en stond erop om met mij mee naar huis te gaan. Na meerdere pogingen om van hem af te geraken, vond hij dat ik geld af moest halen voor hem. Hij zou het even aan een vriend geven en dan terugkomen om het terug te betalen. Hij was erg struis, groot en was niet bang om fysiek geweld te gebruiken. Ik gehoorzaamde gedwee, gaf het geld en wachtte tot hij terugkwam. De zigeuner kwam natuurlijk nooit opdagen.’
Michal ging mee betogen tegen de eerste minister en voegt toe dat veel Tsjechen racistisch zijn. ‘Dat hebben ze meegekregen vanuit het communisme. Door hun overlevingsmentaliteit hebben ze geleerd om mensen vooral niet te helpen. Vluchtelingen zijn dus niet welkom.’ En ook Katka Flipova heeft het niet voor de zigeuners: ‘ze gedragen zich niet en daarom zijn de mensen in Brno hen beu.’
Studentenleven
Tsjechië is niet het rijkste land en studenten hebben het soms moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen. Daarom delen ze vaak niet enkel koten, maar zelfs kamers. Lukaš Lejnar woont samen met zes jongens en één meisje in het centrum van Brno en heeft daar helemaal geen probleem mee: ‘Ik zou het niet meer kunnen missen om met acht op kot te zitten. Als ik thuis ben, mis ik mijn kamergenoten. Een beetje minder privacy hoort daarbij. Mocht ik nu een vriendin hebben, dan zou ik wel een regeling treffen met de andere jongens dat we toch een beetje privacy zouden hebben, als je begrijpt wat ik bedoel.’ lacht Lukaš. Petr Hemza zegt dat je voor privacy veel geld moet neertellen, geld dat de meesten niet hebben. ‘Als je een eigen kamer wilt, betaal je minstens dubbel zo veel. Bijna niemand kan zich dat veroorloven. Het is niet gemakkelijk om met acht in één appartement te wonen. Er is maar één badkamer, één toilet, één keuken en één ijskast. We maken soms ruzie over de afwas. Niemand wast af, dus dan stapelt het al snel op en niemand wil elkaars afwas doen. Ook studeren is niet altijd gemakkelijk met zoveel mensen rond je heen.’
Ook Michal Starý zakte af naar Praag om te protesteren tegen de president en de premier. ‘De hoofdmotivatie is dat er verschillende onderzoeken naar de eerste minister lopen. Het is bewezen dat hij fraude heeft gepleegd en hij heeft bovendien samengewerkt met de communisten. Dat is niet het soort persoon dat we aan de macht willen zien. In andere landen zou een eerste minister met zo veel criminele feiten op zijn naam, al lang afgezet zijn. Maar door zijn media-imperium manipuleert hij de bevolking.’
Honza Pekař is een fervente tegenstander van de premier, maar hij ging niet betogen. ‘Hij had voor de betoging al verkondigd dat hij nooit zijn positie zou opgeven. Daarbij werd hij democratisch verkozen. De mensen hebben voor hem gestemd. Het leek me dan ook niet eerlijk om tegen hem te protesteren gewoon omdat ik hem niet moet. Hopelijk zullen de mensen tot inzicht komen en de volgende keer niet meer voor hem stemmen’. Bovendien zijn er enorme verschillen in regio’s. In grote steden zoals Praag en Brno werd er amper voor Zeman of Babiš gestemd, maar op het platteland kregen ze wel veel steun[3].
Ondřej Pejchl, een 22-jarige rechtenstudent, is grote fan van de eerste minister en van de president. ‘De demonstraties mogen plaatsvinden, dat is nu eenmaal vrije meningsuiting. Maar uiteindelijk zullen de protesten niets uithalen. Babiš is verkozen door het volk en daar kunnen de demonstraties niets aan veranderen. Bovendien was er een toespraak van iemand die actief is in de non-profit organisatie Transparency International. Zulke personen mogen niets te maken hebben met politieke acties, omdat de organisatie betaald wordt met overheidsgeld.’ Hij neemt het bovendien op voor Babiš, die altijd ontkend heeft dat hij iets illegaals gedaan zou hebben en beweert dat het een groot complot is tegen hem. Ondřej is het daarmee eens. ‘In mijn ogen moet een politicus niet uit de politiek gezet worden tijdens een vervolging. Zolang hij niet is veroordeeld, moet hij als onschuldig bekeken worden.’
Werk aan de winkel
Volgens de Tsjechische schoolgaande jeugd is er dus nog heel wat werk aan de winkel. De politiek zit volgens hen niet goed en ze hopen dat er verandering zal komen. Die verandering ligt ook in de handen van de Tsjechen zelf. ‘De mensen in Tsjechië zijn lui. Ze willen dat er dingen veranderen, maar in plaats van het heft in handen te nemen, klagen ze er enkel over.’ beweert Monika Musilová, die samen met Štepan naar Denemarken verhuisde. ‘De mensen zijn te lui om zichzelf te informeren.’ Voegt Michal toe. Een typische Tsjech drinkt graag en klaagt graag, zeiden de jongeren terwijl ze een slok van hun bier namen.
Comments